Τα Βασικά Είδη Σπίλων
Οι σπίλοι διακρίνονται στα εξής είδη:

• Συγγενής μελανοκυτταρικός σπίλος: Ο σπίλος που είναι παρών στη γέννηση ή κατά τον πρώτο χρόνο ζωής. Οι συγγενείς μελανοκυτταρικοί σπίλοι χωρίζονται σε 3 κατηγορίες ανάλογα με το μέγεθός τους:

μικροί (<1,5 εκ.) 
μεσαίοι (1,5-20 εκ.)
μεγάλοι (>20 εκ.)
Οι μεγάλοι τέτοιοι σπίλοι τείνουν να σχετίζονται με συστηματικές παθήσεις, ειδικά με αυτές του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η κλινική διάγνωση των μέσων και μεγάλων σπίλων δεν είναι δύσκολη λόγω του μεγέθους τους και του ιστορικού, του ότι είναι παρόντες δηλαδή από τη γέννηση. Χαρακτηριστικό τους είναι η κυλινδρική ή σαν μωσαϊκό μορφή τους. Οι μεσαίοι σπίλοι μπορεί να έχουν επίσης δικτυωτή, μικτή κυλινδρική και σαν μωσαϊκό μορφή αλλά και να εμφανίζουν διάχυτη μελάγχρωση. Η δικτυωτή μορφή είναι πιο συνήθης σε σπίλους των κάτω άκρων. Κεχροειδείς κύστεις, υπερτρίχωση και μικρά καφέ στίγματα εντός των τρυπών του δικτύου αποτελούν δερματοσκοπικά κριτήρια που εμφανίζονται συχνά σε αυτού τους είδους τους σπίλους.

• Επίκτητοι μελανοκυτταρικοί σπίλοι: Οι κοινοί επίκτητοι μελανοκυτταρικοί σπίλοι είναι ιδιαίτερα συχνοί όγκοι του δέρματος αποτελούμενοι από μελανοκύτταρα. Διακρίνονται σε συνδεσμικούς, χοριακούς ή μικτούς σε αντιστοιχία με την εντόπιση των φωλεών των μελανοκυττάρων. Μπορούν να εντοπισθούν σε οποιαδήποτε θέση του σώματος. Οι επίκτητοι μελανοκυτταρικοί σπίλοι έχουν σαφές γενετικό υπόβαθρο σχετιζόμενοι με συγκεκριμένους φαινότυπους (καυκάσια φυλή, ανοιχτόχρωμα δέρματος, ξανθιά ή κόκκινα μαλλιά), ενώ ο τελικός αριθμός καθορίζεται και από περιβαλλοντολογικούς παράγοντες, και ιδιαίτερα την ηλιακή έκθεση κατά τη παιδική ηλικία. Η χρήση αντηλιακής προστασίας και ο ρουχισμός μειώνει τον ρυθμό δημιουργίας νέων σπίλων και επηρεάζει τον τελικό αριθμό τους.
• Σπίλοι της Spitz: Είναι ένα καλοήθες, θολωτό, άτριχο μικρό οζίδιο ρόδινου ή ανοιχτού καστανού χρώματος. Το χαρακτηριστικό του σπίλου αυτού είναι ότι αναπτύσσεται και μεγαλώνει γρήγορα εντός λίγων μηνών. Είναι συνήθης στα παιδιά και η κατανομή του αφορά κυρίως σε κεφάλι και λαιμό.
• Σπίλοι του Becker: Ο σπίλος του Becker είναι μια δερματική διαταραχή που προσβάλλει κατά κύριο λόγο άνδρες και ξεκινάει ως κηλίδα ακανόνιστου σχήματος στο βραχίονα ή στο άνω μέρος του κορμού, ενώ σταδιακά μεγαλώνει και ίσως έχει στην επιφάνεια πυκνές και παχιές τρίχες.
• Σπίλοι του Ota-Ito: Είναι μια διάστικτη μελανή πλάκα του δέρματος η οποία μπορεί να έχει μπλε ή σκούρο καστανό χρώμα. Συνηθίζεται στους Ασιατικούς πληθυσμούς και μπορεί να υπάρχει κατά τη γέννηση αλλά δεν είναι κληρονομικός. Η κατανομή του αφορά κυρίως στην περιοχή γύρω από τα μάτια την άνω γνάθο. Αν εμφανιστεί στους ώμους, ονομάζεται σπίλος του Ito.
• Φαγεσωρικοί σπίλοι: Αποτελούν την εκδήλωση μιας ανωμαλίας του θυλάκου της τρίχας με αποτέλεσμα την εμφάνιση πολλών φαγεσώρων που διατάσσονται σε μια γραμμή. Εμφανίζονται στην παιδική ηλικία ή την ενηλικίωση και εντοπίζονται στο πρόσωπο ή πολλαπλά στον αυχένα, τον κορμό και τους βραχίονες.
• Σμηγματογόνοι σπίλοι: Είναι μια επηρμένη κίτρινη ή πορτοκαλί άτριχη πλάκα που περιβάλλεται από πολλά μικρά επάρματα. Πιο συχνή θέση εντοπισμού του σπίλου αυτού είναι το τριχωτό της κεφαλής. Ο σπίλος εμφανίζεται με τη γέννηση, αυξάνεται σε μέγεθος κατά την παιδική ηλικία, όπως και οι σμηγματογόνοι αδένες, αλλά στη συνέχεια υποστρέφεται μέχρι την εφηβεία όπου και πάλι αυξάνεται για να φτάσει στο μέγιστό του μέγεθος. Επειδή είναι πολύ επικίνδυνη η μελλοντική του μετάπτωση σε καρκίνο του δέρματος συνιστάται η προληπτική αφαίρεση σπίλου μέχρι την τρίτη δεκαετία ζωής του ατόμου.

Είναι Επικίνδυνοι Οι Σπίλοι;
Σύμφωνα με τον διεθνή δερματολογικό κανόνα ABCDE, οι σπίλοι είναι ύποπτοι όταν παρουσιάζουν:

• Α → Ασυμμετρία: Αν τα μέρη του σπίλου, εφόσον χωριστούν με γραμμή, είναι συμμετρικά, τότε ο σπίλος θεωρείται φυσιολογικός. Αν παρουσιάζει ασυμμετρία, πρέπει να γίνει περαιτέρω εξέταση.
• Β → Όρια: Τα ομαλά όρια του σπίλου δείχνουν καλοήθεια. Αν τα όρια είναι ακανόνιστα, τότε πρέπει να γίνει περαιτέρω εξέταση.
• C → Χρώμα: Αν ο σπίλος παρουσιάζει πολυχρωμία ή αλλαγή χρώματος, τότε υπάρχει η πιθανότητα κακοήθειας. Αν ο σπίλος δεν έχει σταθερό χρώμα, τότε πρέπει να γίνει περαιτέρω εξέταση.
• D → Διάμετρος: Σε γενικές γραμμές, η μικρή διάμετρος του σπίλου υποδηλώνει καλοήθεια, ενώ οι κακοήθεις σπίλοι είναι μεγαλύτεροι. Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν ο σπίλος έχει διάμετρο μεγαλύτερη των 6 χιλιοστών, χρήζει περαιτέρω εξέτασης.
• Ε → Εξέλιξη: Οι καλοήθεις σπίλοι μένουν σταθεροί σε χρώμα και μέγεθος με την πάροδο των χρόνων. Οποιαδήποτε αλλαγή υποδηλώνει κίνδυνο και χρήζει περαιτέρω εξέτασης.

Πέραν των ανωτέρω, είναι ανησυχητικό αν ο σπίλος παρουσιάσει αιμορραγία, ξεφλούδισμα, κνησμό, πόνο ή σχηματισμό κρούστας. Σε τέτοια περίπτωση, το άτομο πρέπει να απευθυνθεί άμεσα στον ειδικό δερματολόγο.

Πως Γίνεται Η Διάγνωση Των Σπίλων
Στο Dermatology & Cosmetics Lab, πιστεύουμε ότι η έγκαιρη διάγνωση με τις κατάλληλες μεθόδους είναι η πιο σημαντική πρόοδος στην αναγνώριση του κάθε προβλήματος. Στην περίπτωση των σπίλων χρησιμοποιούμε:

• Δερματοσκόπηση: Αποτελείμια διαγνωστική μέθοδο παθήσεων του δέρματος. Χρησιμοποιείται κυρίως στην εξέταση των σπίλων, των προκαρκινικών και νεοπλασματικών βλαβών, συμβάλλοντας στην πρώιμη και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του δέρματος. Η σημασία της δερματοσκόπησης για το δέρμα θα μπορούσε να συγκριθεί με τη σημασία του Τεστ-Παπ για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και το Τεστ PSA για τον καρκίνο του προστάτη. Πρόκειται για μια εξέταση εντελώς ανώδυνη, η οποία εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματα του πολωμένου ή μη πολωμένου φωτός ανάλογα με την περίπτωση. Γίνεται με τη χρήση ενός μικρού φακού, του δερματοσκοπίου χειρός, μέσω του οποίου μπορούμε να διακρίνουμε σε μεγέθυνση διάφορα σημεία της μορφολογίας της εξεταζόμενης βλάβης που δεν είναι ορατά με το γυμνό μάτι.
• Χαρτογράφηση σπίλων: Είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την ανίχνευση του καρκίνου του δέρματος και ιδιαίτερα του μελανώματος σε πολύ πρώιμο στάδιο. Με ειδικό εξοπλισμό ψηφιακής απεικόνισης και τη χρήση πολωμένου φωτός συντάσσεται με ακρίβεια και λεπτομέρεια “χάρτης” του σώματος με φωτογραφίες των σπίλων του ασθενούς. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονική τεχνολογία, οι μεμονωμένες εικόνες από προσεκτικά επιλεγμένους σπίλους λαμβάνονται και αποθηκεύονται για διάγνωση από τον γιατρό και για μελλοντική ψηφιακή σύγκριση. Έχοντας την επιλογή της ανάκλησης υπάρχει η δυνατότητα επανελέγχου εικόνων και ψηφιακών συγκρίσεων με νέες εικόνες που προκύπτουν από επανεξέταση.
• Χειρουργική αφαίρεση σπίλου – βιοψία: Αυτή η κλασσική μέθοδος, χρησιμοποιείται όταν η μορφολογία του σπίλου υποδεικνύει εξαρχής ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα και πρέπει να αφαιρεθεί. Μετά την αφαίρεσή του, ο σπίλος στέλνεται κατευθείαν στο εργαστήριο για βιοψία.

Πότε Πρέπει Να Εξετάζονται Οι Σπίλοι
Κανονικά όλοι ανεξαρτήτως θα πρέπει να επισκεφτούμε τον δερματολόγο για μια χαρτογράφηση, όπως θα πηγαίναμε για ετήσιο έλεγχο στο γυναικολόγο ή στον παθολόγο. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις οι οποίες επιβάλλουν την άμεση επίσκεψη στον δερματολόγο.

• Άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα, μπλε ή πράσινα μάτια και ξανθά ή κόκκινα μαλλιά.
• Άτομα που κατά την παιδική τους ηλικία προέβαιναν σε παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο.
• Άτομα τα οποία έχουν περάσει κάποιο ηλιακό έγκαυμα
• Άτομα με οικογενειακό ιστορικό δερματικού καρκίνου
• Άτομα που παρατηρούν στο σώμα τους δυσπλαστικούς σπίλους
• Άτομα που έχουν στο σώμα τους ευμεγέθεις, συγγενείς μελαγχρωματικούς σπίλους.
• Άτομα που έχουν στο σώμα τους πάνω από 100 σπίλους.
• Άτομα που υποφέρουν κι από άλλα δερματικά προβλήματα όπως ψωρίαση και λεύκη.

Οι ανωτέρω περιπτώσεις δεν υπονοούν απαραιτήτως κακοήθεια των σπίλων, όμως, είναι σωστό να προηγηθεί εξέταση από δερματολόγο ώστε να οριστεί η ακριβής φύση των σπίλων και να προταθεί η αντιμετώπιση ή η παρακολούθησή τους.

Πως Θεραπεύονται Οι Σπίλοι;
Οι περισσότεροι δερματολόγοι συνιστούν αφαίρεση των σπίλων, όχι μόνο στην περίπτωση κακοήθειας, αλλά και στην περίπτωση που ο σπίλος επηρεάζει αισθητικά το άτομο ή του δυσκολεύει την καθημερινότητα.

Στο Dermatology & Cosmetics Lab, χρησιμοποιούμε όλους τους σύγχρονους και κλασσικούς τρόπους αφαίρεσης των σπίλων με τα καλύτερα αποτελέσματα.

• Τμηματική εκτομή εν σειρά: Αφορά κυρίως σε σπίλους μεγάλου μεγέθους και εκτελείται αφού έχει προηγηθεί βιοψία επειδή το δερματικό έλλειμμα είναι μεγάλο. Αφού διενεργηθεί η βιοψία και αποφασιστεί η αφαίρεση, ο σπίλος αφαιρείται αφού κοπεί σε μικρά κομμάτια και ακολουθεί πλαστική χειρουργική για την αποκατάσταση του δέρματος.
• Shave Excision (Εκτομή κατ’ εφαπτόμενη): Πραγματοποιείται σε καλοήθεις φαινομενικά σπίλους που παρουσιάζουν ελαφρά υπέργερση, ή και καθόλου υπέργερση, και δεν φτάνουν καθόλου στο χόριο του δέρματος. Κατ’ αρχήν εφαρμόζεται τοπική αναισθησία με ξυλοκαΐνη και, στη συνέχεια, ο δερματολόγος κόβει το σπίλο με μια λεπτή λεπίδα ακριβώς στην επιφάνεια του δέρματος. Ο σπίλος, φυσικά, θα σταλεί για βιοψία. Αυτή η τεχνική δεν αφήνει κανένα σημάδι και το άτομο μπορεί να επιστρέψει άμεσα στην καθημερινότητά του.
• Χειρουργική αφαίρεση: Είναι η μέθοδος που ακολουθείται όταν ανιχνευτούν κακοήθεις σπίλοι ή μεγάλοι σπίλοι. Ο χειρουργός που αφαιρεί τον σπίλο, παίρνει ταυτόχρονα και δερματικό ιστό από τη γύρω περιοχή τον οποίο, επίσης, στέλνει για βιοψία, ώστε να αποκλειστεί κάθε ενδεχόμενο κακοήθειας. Η χειρουργική αφαίρεση πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία, γίνονται ράμματα στο σημείο αφαίρεσης του σπίλου και του ιστού και ίσως παραμείνει μια μικρή ουλή μετά την επούλωση.
• Καυτηριασμός: Αυτή η μέθοδος που χρησιμοποιεί μικρής έντασης ηλεκτρικό ρεύμα για να καταστρέψει το σπίλο, είναι από τις κλασσικές μεθόδους αφαίρεσης μικρών σπίλων κι εφηλίδων. Μετά από αυτή τη μέθοδο, αν και δεν απαιτείται συρραφή του τραύματος, μπορεί να χρειαστεί να περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα για να επανέλθει το τραύμα επειδή στην ουσία η περιοχή καίγεται. Γι’ αυτό, συνιστάται να αποφεύγεται σε δέρματα που έχουν την τάση να δημιουργούν ουλές. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, προτιμάται το
• Fractional Laser: Από τις πιο σύγχρονες μεθόδους αφαίρεσης σπίλων. Αφού γίνει δερματοσκόπηση ή χαρτογράφηση των σπίλων, οι εξειδικευμένοι γιατροί του Dermatology & Cosmetics Lab, υποδεικνύουν τους σπίλους που είναι κατάλληλη για αφαίρεση με laser. Εστιασμένη δέσμη του φωτός καταστρέφει τον σπίλο με την διαδικασία της εξάχνωσης χωρίς να επηρεάζει τον περιβάλλοντα υγιή ιστό. Δεν απαιτούνται ράμματα και δεν μένουν ουλές. Η μέθοδος ενδείκνυται για νέους, μικρούς ή επίπεδους σπίλους, ανάλογα βέβαια με την περίπτωση, ενώ όλοι οι σπίλοι στέλνονται για ιστολογική εξέταση.

Πότε Πρέπει Να Ελέγχονται Οι  Σπίλοι;
Η χαρτογράφηση των σπίλων θεωρείται σήμερα το Τεστ-Παπ του δέρματος. Οι δερματολόγοι συνιστούν να γίνεται κάθε χρόνο, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις:

• Ατόμων με πολλαπλούς ή δυσπλαστικούς σπίλους
• Ατόμων με οικογενειακό ιστορικό και ιδιαίτερα με ιστορικό μελανώματος
• Ατόμων με χαμηλό ανοσοποιητικό

Είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την ανίχνευση του καρκίνου του δέρματος και ιδιαίτερα του μελανώματος σε πολύ πρώιμο στάδιο. Με ειδικό εξοπλισμό ψηφιακής απεικόνισης και τη χρήση πολωμένου φωτός συντάσσεται με ακρίβεια και λεπτομέρεια “χάρτης” του σώματος με φωτογραφίες των σπίλων του ασθενούς. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας ηλεκτρονική τεχνολογία, οι μεμονωμένες εικόνες από προσεκτικά επιλεγμένους σπίλους λαμβάνονται και αποθηκεύονται για διάγνωση από τον γιατρό και για μελλοντική ψηφιακή σύγκριση. Έχοντας την επιλογή της ανάκλησης υπάρχει η δυνατότητα επανελέγχου εικόνων και ψηφιακών συγκρίσεων με νέες εικόνες που προκύπτουν από επανεξέταση.

Η χαρτογράφηση σπίλων μια ανώδυνη και ευχάριστη διαδικασία. Πρακτικά φωτογραφίζονται οι σπίλοι με τη βοήθεια ειδικής ψηφιακής δερματοσκοπικής κάμερας, η οποία ονομάζεται ψηφιακό βιντεοδερματοσκόπιο.  Η μέθοδος είναι απόλυτα ασφαλής από τη νεογνική περίοδο της ζωής μέχρι οποιαδήποτε ηλικία και, φυσικά, απόλυτα ασφαλής και για τις εγκύους. Είναι μια εξέταση που μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή επειδή δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία από τον ασθενή.  Η εξέταση μπορεί να διαρκέσει από λίγα λεπτά μέχρι και μισή ώρα, το οποίο, φυσικά εξαρτάται από το βαθμό των βλαβών που πρέπει να εξεταστούν. Κατά τη διάρκεια, όχι μόνο αποτυπώνονται οι σπίλοι, αλλά και γίνεται μια πρώτη διάγνωση, ενώ υπάρχει περίπτωση να χρειαστεί να επέμβει ο γιατρός σε άμεση αφαίρεση κάποιου σπίλου.

Η φιλοσοφία της χαρτογράφησης βασίζεται, όχι μόνο στην ακριβή καταγραφή της θέση των σπίλων στις κλασσικές ανατομικές επιφάνειες του σώματος, αλλά και στη συχνή και τακτική τους παρακολούθηση. Γι’ αυτό ο κάθε ασθενής πρέπει να επισκέπτεται συχνά το δερματολόγο για μια επαναληπτική εξέταση των σπίλων μετά τη χαρτογράφηση κι αυτό πρέπει να συμβαίνει τουλάχιστον μια φορά το χρόνο, ανάλογα βέβαια και με το περιστατικό.